همگرایی فناوری ها، راهی برای ایجاد پایداری در زندگی بشر

این رویداد با حضور دکتر عباس زارعی هنزکی رییس پارک علم و فناوری دانشگاه تهران، دکتر سلطانی رییس مرکز راهبردی فناوری همگرا، دکتر خازن رییس دانشکده فناوری همگرا دانشگاه خاتم، دکتر فریدوند رییس صندوق پژوهش و فناوری دانشگاه تهران و جمعی از استارتاپ‌ها و شرکت های فعال این حوزه برگزار شد.

میتاپ پارک محصولات فناوری همگرا، پیش رویداد استارتاپ ویکند محصولات فناوری همگرا است.این رویداد در سه بخش معرفی، سخنرانی و شبکه سازی به صورت حضوری و هم به صورت آنلاین برگزار شد.

دکتر عباس زارعی هنزکی رییس پارک علم و فناوری دانشگاه تهران، ضمن اشاره به زنجیره ارزشی پارک علم و فناوری دانشگاه تهران گفت: در این زنجیره ارزش همه بخش های خدماتی و فرایندهای اصلی مشخص شده است. یکی از این فرایندها کار با دانشگاه‌ها و افراد علمی است.فرایندها از هنگام شناسایی مسئله (در برنامه بذر) تا رسیدن به سطح آمادگی فناوری ۸و ۹ (TRL 8- 9) و حضور در بازار، برنامه ریزی شده اند.

ایشان با پرداختن به ادبیات فناوری های همگرا اظهار داشت: NBIC به عنوان اولین و مهمترین دست یافته بشر است. این همگرایی در فناوری ها برای ایجاد پایداری در زندگی انسان‌ها به وجود آمده است و هر فعالیتی در این حوزه در ارتباط با این موضوع است.

دکتر زارعی در ادامه افزود: هنگامی که انسان در محوریت یک امر قرار میگیرد، تفکر طراحی به ما میگوید که باید به تکمیل یک مثلث سه وجهی بپردازیم.

وی در تشریح این تفکر طراحی گفت: هر کاری که انجام میدهید بایستی از نظر انسانیت (human) نه مردم (people) مطلوب باشد. زیرا مردم از هر منطقه به منطقه دیگر متفاوت هستند اما انسانیت در همه جا به یک معناست و هر کاری انجام میشود باید از نظر انسانیت مطلوب باشد. دومین مطلب است که باید از نظر اقتصادی قابل دوام یا پایدار باشد. هر بخش از ۴ وجه فناوری‌های همگرا، اقتصاد خود را دارد. سومین وجه مثلث نیز قابلیت عمل تنکولوژی (technology feasible) است .

دکتر زارعی با اشاره اتفاقاتی که امروزه در دنیا در حال رخ دادن است، اظهار داشت: فناوری های همگرا الان جز مواردی است که ما آن را پدافند غیرعامل میدانیم. باتوجه به اتفاقاتی که در بحث کووید رخ داد و استفاده از فناوری های بایو و نانو در محصولات فایزر و در محصولات بایوانتک آلمان که از دو بخش مهم این همگرایی بهره بردند، میتوان نتیجه گرفت که این موضوع برای ما و کشور ما نیز مهم است. باید برنامه داشته باشیم و رئوس برنامه ها نیز باید مشخص شود.

دکتر زارعی تاکید کرد: امروز ما به یک NBIC Platform به عنوان یک سرویس نیاز داریم. این پلتفرم یک مشکل بزرگ را از دنیا حل کرده است. ما نیز پلتفرمی میخواهیم که بتواند مردم را با خود درگیر کند. امروزه با واژه NBICS مواجهیم، بدین معنا که حتما جامعه (society) باید درگیر شود. نمیتوان به جامعه بی توجه بود، به گونه ایی که ایشان از آنچه برای بشر و انسانیت خلق میشود، باخبر نباشند. لذا وجود این پلتفرم و اینکه ما بتوانیم از این پلتفرم برای حضور مردم استفاده کنیم ضروری است.

باید پژوهش ها را براساس فناوری همگرا تعریف کنیم.

دکتر سلطانی رییس مرکز راهبردی فناوری همگرا با اشاره به سابقه بیست ساله وجود فناوری های همگرا اظهار داشت: این حوزه به یک واقعیت غیرقابل انکار تبدیل شده است و مانند اکسیژن دیگر احساس نمیشود. همه چیز در اطراف ما حاصل همگرایی فناوری‌هاست. وقتی صحبت از همگرایی میشود منظور ادغام فناوری ها برای خلق محصولات و قابلیت های جدید است و اگر به اطراف خود نگاه کنیم هر محصول جدیدی که به بازار می آید نوعی محصول همگرایی است. دیگر کمتر محصولی میبینیم که حاصل یک فناوری باشد. در محصولات انقلاب صنعتی چهارم، به ندرت میتوان محصولی را یافت که حاصل یک فناوری باشد.
ایشان در ادامه به واژه نقاط همگرایی پرداخت و افزود: نقاط همگرایی به معنای تلاقی دو یا چند فناوری از بین فناوری‌های زیستی، نانو و مواد پیشرفته، علوم‌شناختی و فناوری اطلاعات و الکترونیک است. این نقاط میتواند تلاقی دوگانه، سه گانه و چهارگانه باشد.
دکتر سلطانی ضمن اشاره به وجود ارتباطات مرکز فناوری‌های همگرا با دیگر مراکز فناوری های اصلی تشریح کرد: یکی از کارهای اصلی این مرکز، همکاری با ستادها و مراکزی است که وجود دارند و سعی شده تا نقش مکملی برای این ستادها ایفا شود.
ایشان پس از ارائه گزارشی از فعالیت ۴ ساله مرکز و اشاره به حمایت از ۱۲۵ طرح یا محصول تصریح کرد: برنامه‌های حمایتی مرکز راهبردی فناوری‌های همگرا شامل گرنت هوشمند، وام هوشمند و دوره پیش شتابدهی (اعتبار سنجی) است.
وی در تکمیل معرفی برنامه های حمایتی مرکز افزود: گرنت هوشمند شامل پذیرش ریسک مراحل اولیه توسعه محصول و برگشت گرنت در صورت کم کاری در ادامه کار میباشد. وام هوشمند شامل ضمانت ورود محصول به بازار و تبدیل به گرنت با معیارهای موفقیت است. دوره پیش شتابدهی نیز بر ارتقاء دانش و قابلیت های کسب و کاری صاحبان محصول جدید تاکید دارد.

دکتر سلطانی به تشریح چند نقطه همگرایی جدی پرداخت که میتوانند فرصت‌هایی برای کشور باشند. این نقاط شامل چاپ زیستی، رابط های مغز و رایانه، نسل جدید توالی یابی و حوزه زیست مهندسی یا زیست شناسی مصنوعی است.
ایشان در ادامه به معرفی برنامه نوپاهای همگرای مرکز راهبردی فناوری های همگرا پرداخت و تشریح چشم انداز و اهداف این برنامه گفت: فراهم‌آوردن بستری مناسب برای تجاری‌سازی ایده‌ها و دستاوردهای پژوهشگران و گروه‌های فناور در حوزه فناوری‌های همگرا چشم انداز این برنامه است. در این برنامه شناسایی پژوهشگران و فناوران فعال حوزه فناوری‌های همگرا در سطح کشور، آشناسازی پژوهشگران و فناوران با فرایند توسعه فناوری و محصول و کمک به توسعه محصولات جدید و به‌هم‌رسانی فناوران، سرمایه‌گذاران و توسعه‌دهندگان کسب‌وکار به منظور تجاری‌سازی محصولات نوآورانه مورد توجه قرار گرفته است.
دکتر سلطانی ضمن تاکید بر این نکته که در ارتباط با فناوری های همگرا نباید افراط و تفریط داشته باشیم، اظهار داشت: افراط میتوانید این باشد که ما همه رشته های قبلی را کنار بگذاریم و صرفا به همگرا توجه کنیم. وجود یک دانشکده فناوری همگرا نیز مناسب نیست زیرا در این دانشکده باید متخصصین آی تی، بایو و.. باشند که آن ها دانشکده خود را دارند. درواقع ما باید پژوهش را براساس همگرایی تعریف کنیم. تفریط نیز به این صورت است که ما بگوییم نمیتوانیم بر این موضوعات کار کنیم و اینها موضوعات پیچیده ایی هستند و ما بهتر است به موضوعات ساده تر بپردازیم. این نیز اشتباه است. تجربه ما نشان داده که حتی پیچیده ترین محصولات هم میتوانیم خودمان در داخل تولید کنیم. در نگاه اقتصادی، بازار ما ممکن است کوچک باشد این نیز بحث دیگری است که ما میتوانیم بر اقتصادی شدن آن در بازارهای دیگر نیز کار کنیم.