نگاهی بر تجربه‌های موفق اقتصاد چرخشی در دومین کافه پارک از سلسله رویدادهای اقتصاد چرخشی

این وبینار با هدف بررسی تجربیات استارتاپ‌های فعال در حوزه اقتصاد چرخشی، مدل کسب وکاری حوزه اقتصاد چرخشی و ظرفیت‌های کارآفرینی از جمله مدیریت پسماند و آلاینده‌ها، طراحی محصولات پایدار و صرفه جویی در انرژی و بررسی وضعیت کسب وکارهای فعال در حوزه اقتصاد چرخشی در کشور و چالش‌های پیش‌روی کارآفرینان برگزار شد.
در این وبینار مهدی کاکاوند به تشریح پاسخ این سوال که چرا اقتصاد چرخشی مهم است؟ پرداخت و مدل‌های کسب و کاری چرخشی را با ذکر مثال شرح داد. ایشان اقتصاد سبز، اقتصاد اشتراکی، اقتصاد دیجیتال و اقتصاد چرخشی را چهار بازوی اهداف توسعه پایا برشمرد و یادآور شد که مرزی مشخصی بین این بازوها وجود ندارد.
کاکاوند ضمن تعریف دقیق اقتصاد چرخشی، آن را در چهار سطح شخصی، گروهی (استارتآپی)، سازمان‌های بزرگ و چند ملیتی و جامعه دسته بندی کرد. ایشان تعریف استاندارد چرخه تولید بر مبنای اقتصاد چرخشی که بر خلاف روش‌‌های تولید خطی و سنتی هستند، را ارائه داد و آن‌ها را به پنج دسته take and make، return and recycle، use، reuse and repair و waste and disposal تقسیم بندی کرد.
۱- Use: شرکتی که می‌تواند محصولی با دوام با هدف کسب سود زیاد تولید بکند. در حالت ایده‌آل استفاده از محصول باید عمر طولانی داشته باشد. تعداد کمی از مشاغل در جهان وجود دارند که این کار را انجام می دهند مانند شرکت‌های packbags و leatherman.
۲- Reuse & Repair: گزینه هایی را برای استفاده مجدد از محصولشان ارائه می‌دهند با این تفاوت که شرکت مطمئن می‌شود که گزینه های تعمیر محصولشان سبب شود که دوباره کیفیت محصول همانند محصول نو باشد مانند skanska Norway که از بتن‌های با کیفیت از بتن‌های ساختمان‌های متروکه می‌سازد. تعداد بسیار کمی از مشاغل این مرحله را جدی می‌گیرند.
۳- Reuse & Repair: به تدریج ، برخی از شرکت ها به یک مدل خدماتی روی می آورند که در آنجا صاحب محصولات می‌مانند و مسئولیت بازگرداندن آن و بازیافت را بر عهده دارند که رایج ترین نوع اقتصاد چرخشی است.
۴- Take & Make: وقتی شرکت ها در اقتصاد چرخشی سرمایه گذاری می‌کنند، غالباً از این مرحله شروع می کنند: تهیه مواد بازیافتی و کاهش مصرف منابع در فرآیند تولید مانند شرکت sappi.
۵- Waste & Disposal: وقتی دیگر گزینه ای برای استفاده از محصول کارکرده باقی نمی‌ماند، محصولات دفع می شوند. شرکت‌های زیادی در مالکیت محصولات خارج از زده خودشان فعال نیستند درصورتیکه ضایعات حاصل از یک صنعت اغلب می تواند در صنعت دیگر به عنوان ماده اولیه استفاده شود.از مثال‌های این مدل می‌توان به شرکت DELL اشاره کرد که بسته بندی محصولاتش به خودی خود سبب تولید قارچ مفید در طبیعت می‌شود.
در ادامه دکتر احمد سلسبیلی بنیان‌گذار و مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان سبز پالایش ساتراب به سخنرانی و بیان تجربیات خود پرداخت.
سلسبیلی ادامه داد : «بعد از پایان مقطع دکترا در سال ۱۳۹۶ در رشته‌ی مهندسی محیط زیست در کشور مالزی با موضوع پایان‌نامه در حوزه تصفیه فاضلاب، به ایران برگشتم. آن زمان تازه شروع فعالیت استارتاپ‌ها اتفاق افتاده بود و هنوز خیلی به اندازه‌ی الان صحبت از این نوع فعالیت‌ها نبود. در سال ۹۷ از طریق یکی از دوستان با بنیاد ملی نخبگان آشنا شدم و طرح را برای ارزیابی برای آن‌ها ارسال کردم. در همان سال طرح تصویب شد و ما برای اجرای طرح و به منظور حمایت‌های مالی، فضا و منتورینگ و مشاوره‌ای کسب و کاری به چند پارک علم و فناوری معرفی شدیم».
سلسبیلی گفت: «بخش اولیه حمایت‌هایی که از ما صورت گرفت صرف تیم‌سازی و توسعه ایده شد و ما در این قسمت جنبه‌های مختلف کار رو در نظر گرفتیم و فاز آزمایشگاهی را با انجام تست‌های زیاد اجرا کردیم. پس از آن کم کم نگاه را به سمت تبدیل به شغل کردن این استارتاپ سوق دادیم. این موضوع کار آسانی نبود چرا که آن موقع چنین نگاه‌هایی نبود و معمولا این نوع مسیر را به عنوان شغل دوم در نظر می‌گرفتند. اما ما سعی کردیم که این اتفاق شغل اصلی ما باشد. س از این موضوع در دوره‌های شتابدهی ستاد نانو شرکت کردیم و جزء تیم‌های برگزیده‌ی این دوره‌ها شدیم. پس از آن هم در دوره‌ی شتابدهی پارک علم و فناوری تبریز شرکت کردیم و در آنجا نیز توانستیم نظرات زیادی را به خود جلب کنیم. دلیل این موضوع بیشتر بخاطر این بود که موضوع ما نیاز کشور بود و این باعث شد که این ایده و کسب وکار بلد شود. پس از آن مرحله جذب سرمایه را آغاز کردیم. بسیار جالب بود که با توجه به اینکه ما هنوز در مرحله پیش شتابدهی بودیم پیشنهادات زیادی به منظور حمایت از هزینه‌های اولیه و تولید راکتور تصفیه از صندوق‌هایی مانند بهمن، آبان و بیت کوین داشتیم. و در ادامه مسیر ما پس از جذب سرمایه ادامه پیدا کرد».
سلسبیلی در ادامه و در قسمت دوم سخنان خوو حول اقتصاد چرخشی و چگونگی اجرای آن در شرکت سبز پالایش ساتراب پرداخت و گفت: «موضوع اقتصاد چرخشی را می‌توان به آقای Kenneth Boulding-1996 با ارائه مقاله در زمینه‌ی تفاوت اقتصاد باز و بسته، که منظورش اتصال و عدم اتصال منابع ورودی و خروجی است، نسبت داد. به بیان ساده می‌توان گفت اقتصاد چرخشی حالتی از اقتصاد خطی است که در آن دور ریز بسیار کمتر باشد و اگر در انتهای اقتصاد خطی محصولات، زیرساخت، تجهیزات و خدمات هدر می‌رفت با اقتصاد چرخشی دوباره به سیستم برمی‌گردد تا مورد استفاده قرار گیرد. ما نیز همین کار را انجام دادیم و شعار شرکت سبز پالایش ساتراب نیز چرخه‌ی سبز تصفیه است».
وی ادامه داد: «کار اصلی ما بیشتر با هدف‌گذاری روی دو فاضلاب‌ دامداری و قسمت خروجی تصفیه خانه‌ها و آنجایی که لجن آب‌گیری می‌شود، انجام می‌شود. در این بخش نیز بحث حذف مواد مغزی مهمترین چیزی است که بر روی آن تمرکز کرده‌ایم. امروزه این مواد با روش‌های مختلف شیمیایی و فیزیکی در حال حذف شدن و از بین رفتن است اما در مورد عنصر فسفر و حذف آن، که یک عنصر حیاتی برای اغلب موجودات، انسان، حیوانات، گیاهان است شرایط متفاوت است. که برای رشد به آن نیاز دارند، سناریوهای مختلفی در مورد عنصر فسفر وجود دارد که تقریبا نشان می‌دهد تا سال ۲۰۷۰-۲۰۷۵ دیگر فسفر را از طریق معادن ،که تنها راه استحصال آن است و هیچ راه سنتز یا تولید آزمایشگاهی ندارد، نخواهیم داشت. بهترین کار این است که فسفری که در دسترس داریم را بازیافت کنیم و آن را به چرخه برگردانیم و دوباره مورد استفاده قرار دهیم. مهمترین بخش مصرفی فسفر در صنایع تولید کود است که بیش ۹۰% مصرف فسفر را به خود اختصاص می‌دهد. این کودها در زمین‌های کشاورزی استفاده شده و وارد جریان فاضلاب می‌شوند و در ادامه فاضلاب ها به تصفیه خانه‌ها می‌رسند و تصفیه می‌شوند. ما با استفاده از این سیستم تصفیه مواد مغذی مانند نیتروژن و فسفر را از جریان حذف می‌کنیم که به صورت کود استرووایت بازیافت می‌شوند. این کود بازار بزرگ جهانی و در واقع قیمت یورویی دارد».
سلسبیلی در ادامه‌ی معرفی محصولات شرکت گفت: «شرکت در واقع سه محصول دارد. کود سبز استرووایت که بازار بزرگ جهانی و در واقع قیمت یورویی دارد. محصول دیگر راکتور تولید کود است. قرارداد تولید ۱۵ تایی این راکتور برای دامداری‌های بنیاد مستضعفان اخیرا بسته شده است و ما تولید این محصول در مقیاس صنعتی را بزودی آغاز خواهیم کرد. این راکتور قابلیت اتصال به تمامی سیستم‌های تصفیه‌ای را دارد».
سلسبیلی در بیان محصول سوم شرکت ادامه داد: «محصول سوم نیز پکیج کامل تصفیه و تولید کود است. کودی که در این پکیج تولید می‌شود مقدار فسفات قابل توجه‌تری نسبت به سایر کودهای دیگر داشته و به طور کلی مواد مغزی‌تری دارد. علاوه بر این هزینه تمام شده برای این پکیج کم بوده و قیمت معقولی دارد. سربه سر شدن قیمت البته با توجه به غلظت و دبی فاضلاب حدودا سه تا چهار ماهه اتفاق می‌افتد. همچنین این پکیج به صورت پرتابل است و می‌توان آن را به مکان‌های مختلفی که فاضلاب دارد منتقل کرد».
سلسبیلی همچنین با تاکید بر اینکه تمرکز شرکت بر روی محصول راکتور تولید کود است بیان داشت: «خیلی از تصفیه‌خانه‌ها سیستم تصفیه دارند، اما معمولا مشکلاتی در این سیستم‌ها وجود دارد و معمولا استانداردهای لازم را ندارند. علاوه بر این موضوع تصفیه بحثی بسیار پر هزینه است. مزیت اصلی این راکتور این است که علاوه بر کار تصفیه می‌تواند برای مشتری درآمدزایی داشته باشد و به این صورت هزینه‌ها بسیار کاهش می‌یابد».
در پایان رویداد نیز دکتر سلسبیلی و مهندس کاکاوند به پرسش و پاسخ با شرکت‌کنندگان در رویداد پرداختند.
علاقه مندان می توانند فیلم کامل این وبینار را از طریق لینک زیر مشاهده نمایند:
لینک تماشای وبینار