شش کلاه تفکر مدلی برای حل چالش‌ها
شش کلاه تفکر یک مدل نقش آفرینی است که توسط ادوارد دی بونو در سال ۱۹۸۶ ارائه شده است. شش کلاه تفکر، نوعی تکنیک طوفان فکری و حل مسئله مبتنی بر تیم محسوب می‌شود که می‌توان از آن، برای شناسایی مشکلات و کشف راه‌حل‌ها و ایده‌هایی که ممکن است توسط اعضای تیم با زمینه تفکری مشابه نادیده گرفته شود، بهره برد
این موضوع که”اکثر مردم براساس نوع شخصیت خود به روش خاصی فکر می‌کنند و به استدلال میپردازند.” پیش فرض اصلی این مدل است. بدین معنا که ایده‌های یک فرد احساسی با ایده‌های یک فرد تحلیلی متفاوت است و بالعکس.
به همین ترتیب می‌توان به این نکته اشاره کرد که یک فرد بدبین، موقعیت‌ها را متفاوت از یک فرد خوش بین می‌بیند.
ادوارد دی بونو شش نوع شخصیت تک بعدی و یا شش کلاه تفکری را شناسایی کرد. هر فرد معمولا چند ویژگی از این شش ویژگی را داراست. هدف این مدل، اختصاص دادن یک کلاه تفکری متمایز و تک وجهی به هر یک از افراد تیم در طول جلسه طوفان فکری و یا جلسه حل مسئله است.
در ادامه به شرح و توضیح این شش کلاه تفکری می پردازیم:
کلاه سفید: تفکر تحلیلی و عینی، با تاکید بر واقعیت‌ها و امکان سنجی.
رنگ سفید یادآور خلوص و پاکی است. کلاه سفید دیدگاه روشنی دارد و با احساسات و ذهنیات افراد ترکیب نشده است و واقعیت‌ها را بدون هیچ قضاوتی بررسی و بیان میکند.
کلاه قرمز: تفکر عاطفی، احساسات ذهنی، ادراک و نظر.
قرمز رنگ خشم و احساسات و هیجانات است. کلاه قرمز اجازه میدهد احساسات و ذهنیات و جنبه غیراستدلالی غالب شوند.
کلاه سیاه: تفکر انتقادی، شکاک، با تمرکز بر ریسک‌ها و شناسایی مشکلات.
سیاه، رنگ تاریکی و بدبینی است. کلاه سیاه بدبین و شکاک است و در هر چیزی به دنبال مشکلات می‌گردد و جنبه‌های منفی را بیان میکند.
کلاه زرد: خوش بین، مثبت اندیش، تمرکز بر بهترین سناریو.
رنگ زرد نشانه آفتاب است. کلاه زرد نگاه مثبتی به مسائل دارد، محاسن و مزایا را می بیند و در همیشه انتظار بهترین خروجی را دارد.
کلاه آبی: تفکر ساختاریافته، نمای کلی از وضعیت و تمرکز بر تصویر کلان.
آبی رنگ آسمان است. تصور کنید شخصی از ۲۰ هزار پا فاصله به موضوعی نگاه میکند. این افراد همه چیز را از دور می‌بینند و یک نگاه کلان به موضوع دارند. در واقع این فرد کنترل کننده و سازمان دهنده اندیشه‌هاست. این فرد نظرات بقیه کلاه‌ها را مورد ارزیابی قرار داده و سازمان‌دهی میکند
کلاه سبز: تفکر خلاق و مشارکتی، توجه به ایده‌های جدید، طوفان فکری و تفکر خارج از چهارچوب.
سبز رنگ طبیعت است. کلاه سبز فرد خلاقی است که از نظرات کهنه بیزار است و ایده‌های جدید بسیار زیادی را بدون فکر و نگرانی درباره امکان سنجی آن ارائه میدهد.
در تکنیک شش کلاه تفکر، به هریک از اعضای تیم، یک کلاه اختصاص داده می‌شود. پس هر فرد کافیست کلاه خود را به خوبی بشناسد. با همکاری شش عضو تیم با دیدگاه تک بعدیشان (با توجه به رنگ کلاه)، می‌توان از شش دیدگاه بسیار متفاوت، مشکلات را شناسایی کرد و به راه حل دست یافت.
مترجم:زهرا سلیمان زاده، کارشناس روابط عمومی
